Odpowiedzialność lekarza oraz podmiotu leczniczego za błąd medyczny jest coraz częściej poruszaną kwestią przede wszystkim z uwagi na fakt, że sami pacjenci mają coraz większą świadomość odnośnie możliwości zgłaszania nieprawidłowego wykonania usług medycznych. Błędy medyczne oznaczają nieumyślne działanie, które doprowadziło do uszczerbku na zdrowiu, śmierci pacjenta lub narażenia jego zdrowia i życia – za ich popełnienie, lekarze ponoszą odpowiedzialność karną, cywilną oraz zawodową. Czy jeśli dojdzie do rozprawy o popełnienie błędu medycznego, będzie ona jawna? Z jakimi konsekwencjami może się to wiązać dla lekarza lub podmiotu go zatrudniającego?
Jawność sprawy sądowej o popełnienie błędu medycznego
Zgodnie z Art. 45 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, każdy obywatel ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez sąd. W praktyce oznacza to, że pomijając pewne wyjątki przewidziane w prawie oraz możliwość wyłączenia jawności sprawy przez sąd, rozprawy są co do zasady jawne i w trakcie ich trwania mogą być odczytywane, przy obecności publiczności, opinie biegłych czy zaświadczenia lekarskie. W przypadku spraw o popełnienie błędu medycznego szybko pojawia się w tej kwestii pytanie o tajemnicę lekarską, do której zobowiązani są zarówno lekarze, jak i podmioty lecznicze. Co do zasady, sąd oraz prokurator mają uprawnienia do zwolnienia lekarza z tajemnicy lekarskiej, przesłuchania go i zaprotokołowania zeznań, także bez wyłączenia jawności rozprawy.
Do 2016 roku sprawy karne w przypadku błędów medycznych były przeprowadzane na rozprawie niejawnej z uwagi na możliwość ujawnienia faktów objętych tajemnicą zawodową. Nowelizacja Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 10 czerwca 2016 roku zniosła, w trosce o transparentność procesu karnego), zasadę przeprowadzania rozpraw karnych niejawnych. W praktyce oznacza to, że sprawy odbywają się w trybie jawnym, mogą być rejestrowane przez media, a jedynie sąd może wyłączyć jawność rozprawy. Co ważne, w kwestiach zachowania tajemnicy lekarskiej, „osoby wykonujące zawód medyczny, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w ust. 2 pkt 1-3 i ust. 2a, są związane tajemnicą również po śmierci pacjenta, chyba że zgodę na ujawnienie tajemnicy wyrazi osoba bliska.”, a „Zwolnienia z tajemnicy, o którym mowa w ust. 3, nie stosuje się, jeśli ujawnieniu tajemnicy sprzeciwi się inna osoba bliska.”. W takich okolicznościach, jeśli sąd wyłączy jawność rozprawy, osoba bliska wyrażająca zgodę na zwolnienie z tajemnicy zawodowej może w dalszym ciągu publicznie rozpowszechniać wiedzę o okolicznościach ujawnionych w sprawie i objętych tajemnicą.
Sprawy o błąd medyczny z odpowiedzialności zawodowej
W przypadku odpowiedzialności zawodowej lekarzy, sprawy są rozpatrywane przez okręgowe sądy lekarskie i Naczelny Sąd Lekarski oraz Wojewódzką Komisję ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych. W przypadku rozpraw sądowych, postępowanie odbywa się na rozprawie jawnej. Oznacza to, że zarówno w sprawach odpowiedzialności cywilnej, karnej jak i zawodowej, rozprawy sądowe są jawne, o ile sąd nie zadecyduje o wyłączeniu jawności dla konkretnej rozprawy lub jej części. Procedura dochodzenia odpowiedzialności za błąd medyczny przed Wojewódzką Komisją ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych ma przyspieszyć procedurę dochodzenia roszczeń związanych z błędem medycznym.
Jeśli znalazłeś się w trudnej sytuacji, skorzystaj z porad prawnych dla lekarzy udzielanych przez Kancelarię radców prawnych Pawelczyk Kozik.
Z jakimi konsekwencjami się to może wiązać dla lekarza lub podmiotu go zatrudniającego?
Sprawy o błąd medyczny są trudne zarówno z perspektywy lekarza, który nieumyślnie doprowadził do uszczerbku na zdrowiu, śmierci pacjenta lub naraził jego zdrowie i życie podczas wykonywania czynności medycznych, jak i z perspektywy podmiotu zatrudniającego lekarza (np. szpitala czy przychodni). Z perspektywy obydwu skierowanie sprawy do sądu i jawne rozprawy przeprowadzane w ramach dochodzenia roszczeń pacjenta mogą okazać się problematyczne przede wszystkim ze względu na konieczność złamania tajemnicy lekarskiej i przedstawienia właściwych informacji o przebiegu procesu leczenia oraz popełnionych błędach. Jawność sprawy, a co za tym idzie możliwość obecności na niej osób postronnych czy mediów otwiera także drogę do strat wizerunkowych lekarza bądź szpitala – informacje ujawnione podczas rozprawy mogą zostać przekazane do wiadomości publicznej, wpływając na dobre imię placówki medycznej.