Obowiązek alimentacyjny omawiany jest przede wszystkim w kontekście płacenia po rozwodzie przez jednego z rodziców za utrzymanie dzieci. Same alimenty mogą być jednak przyznawane także dla samego małżonka, jeśli ten znajdzie się z powodu rozwodu w znacznie gorszej, trudnej sytuacji życiowej. Aby powstał obowiązek alimentacyjny, konieczne jest spełnienie ściśle określonych kryteriów, wśród których ogromną rolę odgrywa sam powód rozwodu i orzeczenie o winie ustalone na drodze sądowej. Kiedy powstaje obowiązek alimentacyjny względem byłego małżonka i jak uzyskać alimenty po rozwodzie?
Komu przysługuje prawo alimentacyjne po rozwodzie?
Jak określa Art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – prawo alimentacyjne przysługuje małżonkowi pozostającemu po rozwodzie w znacznie gorszej sytuacji życiowej i finansowej. Małżonek poszkodowany po rozwodzie może zażądać środków na utrzymanie, choć oczywiście jego potrzeby finansowe muszą być odpowiednio uzasadnione, a drugi małżonek musi być w stanie potrzeby te spełnić. Zgodnie z tym samym Art. 60 Kodeksu, prawo alimentacyjne przysługuje także w przypadku rozwodu, w którym jedna ze stron została uznana za wyłącznie winną, a rozwód pociągnął za sobą znaczne pogorszenie się sytuacji materialnej niewinnego małżonka.
Prawo alimentacyjne jest związane bezpośrednio z wsparciem materialnym wypłacanym jednemu z małżonków przez drugiego, po rozwodzie, zgodnie z obowiązującymi zasadami przyznawania alimentów i decyzją sądu. Czas trwania jego obowiązywania jest zależny od sytuacji i może ulegać zmianie już po zapadnięciu decyzji o obowiązywaniu prawa alimentacyjnego.
Kiedy powstaje obowiązek alimentacyjny po rozwodzie?
Obowiązek alimentacyjny jest w swojej naturze sposobem na kontynuację obowiązkowej wzajemnej pomocy małżonków, na którą zobowiązali się podczas ślubu. Z uwagi na często pojawiające się w rozwodzie strony winne i poszkodowane, prawo alimentacyjne nie przysługuje z reguły małżonkom uznanym za wyłącznie winnych, choć małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego (wina mogła zostać orzeknięta dla obu stron) i po rozwodzie pozostaje w niedostatku, może żądać alimentów od drugiego małżonka. Zgodnie z tymi zasadami, obowiązek alimentacyjny powstaje w momencie orzeczenia winy wyłącznej jednego z małżonków, przy uznaniu braku winy którejkolwiek ze stron, lub też, gdy oboje małżonkowie są uznani za winnych. W dwóch ostatnich przypadkach to małżonek znajdujący się w niedostatku może jednak wystąpić o zasądzenie alimentów – jedynie przy wyraźnie jednostronnej winie są one zasądzane automatycznie.
Kiedy obowiązek alimentacyjny ustaje?
Warto zdawać sobie sprawę, że obowiązek alimentacyjny nie obowiązuje po rozwodzie dożywotnio i że małżonek płacący alimenty na korzyść swojego byłego współmałżonka nie będzie zobowiązany utrzymywać byłego partnera po rozwodzie nieskończenie długo. Co do zasady alimenty wypłacane są do czasu zmiany okoliczności, jakie zadecydowały o zasądzeniu alimentów, a więc np. do czasu poprawy sytuacji materialnej małżonka, który wystąpił z wnioskiem o ich zasądzenie.
Sprawami rozwodowymi, jak i alimentacyjnymi, zajmuje się Kancelaria Adwokacka w Świdnicy należąca do adw. Dagmary Gryszkiewicz-Dudzik.
Zmiana wysokości alimentów może dotyczyć zaprzestania ich wypłacania, ale także zwiększenia kwoty alimentów, jeśli wniosek taki jest odpowiednio uzasadniony przez poszkodowanego współmałżonka. Warto dodać także, że obowiązek alimentacyjny ustaje automatycznie po zawarciu przez małżonka pobierającego alimenty nowego małżeństwa. Wyjątkiem ograniczonym czasowo są alimenty płacone przez małżonka, który został uznany za niewinnego – odgórnie ustalony okres działania obowiązku alimentacyjnego to 5 lat, choć Sąd może go przedłużyć, jeśli zaistnieją ku temu przesłanki.
Jak uzyskać alimenty po rozwodzie?
Starając się o uzyskanie alimentów po rozwodzie warto w pierwszej kolejności upewnić się, że nie zostaniemy uznani stroną wyłącznie winną rozpadu pożycia małżeńskiego – niewinnemu małżonkowi alimenty wypłacane przez małżonka wyłącznie winnego są przyznawane automatycznie i dożywotnio, o ile sąd na wniosek partnera płacącego alimenty nie orzeknie inaczej, a partner pobierający alimenty nie zawrze nowego związku małżeńskiego. Nieco trudniejszą, aczkolwiek równie możliwą do wygrania sprawą, jest wnioskowanie o uznanie obowiązku alimentacyjnego w przypadku, gdy po rozwodzie następuje mocne pogorszenie się stanu materialnego i warunków życiowych jednego z partnerów – jeśli wniosek zostanie właściwie uzasadniony, sąd może uruchomić obowiązek alimentacyjny. Jego zmiana lub odwołanie następują na wniosek małżonka płacącego alimenty, o ile nastąpiła poprawa warunków życia partnera pobierającego alimenty.