Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom na mocy prawa i powstaje w chwili narodzin dziecka, po czym trwa aż do ukończenia przez nie 18. roku życia.
Są jednak sytuacje, w których dochodzi do ograniczenia lub całkowitego jej pozbawienia. Kiedy stosuje się ograniczenie praw rodzicielskich, a kiedy całkowite ich pozbawienie?
Dwa rodzaje ograniczania władzy rodzicielskiej
Wyróżniamy dwie podstawowe grupy przyczyn, na których podstawie może dojść do ograniczenia praw rodzicielskich: przyczyny zawinione i niezawinione. Do przyczyn zawinionych zalicza się działania zagrażające zdrowiu i bezpieczeństwu dziecka.
Z kolei przyczyny niezawinione obejmują najczęściej sytuacje, do jakich dochodzi podczas rozwodu, kiedy to rodzice nie żyją już razem i nie są w stanie porozumieć się co do kwestii związanych z opieką nad dzieckiem.
Kiedy dochodzi do odebrania praw rodzicielskich?
Najczęściej są to sytuacje, w których doszło do rażących zaniedbań lub nadużyć, chociaż nie jest to warunkiem. Sytuacje, w których można wnioskować o pozbawienie władzy rodzicielskiej, obejmują:
- trwała choroba rodzica, uniemożliwiająca sprawowanie opieki
- zaginięcie rodzica
- wyjazd za granicę i brak zainteresowania potrzebami dziecka
- odbywanie wyroku w zakładzie karnym
- rażące zaniedbywanie obowiązków
- nadużywanie władzy rodzicielskiej
Z czym wiąże się rażące zaniedbywanie obowiązków?
Wlicza się tutaj wszystkie sytuacje, w których dochodzi do głodzenia dziecka, nadużywania alkoholu, porzucenia, czy też uchylania się od płacenia alimentów. Mówimy tutaj zarówno o sytuacjach mających charakter rażący, jak i o tych wynikających ze złej woli. Często rażące zaniedbywanie obowiązków idzie w parze z nadużywaniem władzy rodzicielskiej.
Nadużywanie władzy rodzicielskiej – czym się przejawia?
Mowa tutaj o sytuacjach, kiedy dziecko jest zmuszone do pracy przekraczającej jego możliwości, wykorzystywane (np. seksualnie), nakłaniane do wykonywania działań stojących w sprzeczności z prawem (np. zmuszanie do kradzieży). Liczą się tutaj również sytuacje związane z rozpijaniem dziecka oraz stosowanie przemocy fizycznej, psychicznej i finansowej.
O czym warto pamiętać w kwestiach związanych z ograniczaniem i pozbawieniem praw rodzicielskich?
- Dziecko i rodzic, któremu prawa odebrano lub ograniczono, nie tracą prawa do kontaktowania się ze sobą.
- Dziecko ma prawo dziedziczyć po rodzicu, który utracił prawa do sprawowania opieki nad nim. I odwrotnie, rodzic pozbawiony praw może dziedziczyć po dziecku.
- Pozbawienie praw rodzicielskich nie musi być poprzedzone ograniczeniem. Sąd może zawnioskować o pozbawienie praw od razu.
- Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest trwałe. Można wnioskować o jej przywrócenie.
- Ograniczenie praw rodzicielskich ustaje, gdy przemija powód jego wprowadzenia.
- Pozbawienie praw rodzicielskich nie oznacza zwolnienia z obowiązku płacenia alimentów.
Kto może wnieść do sądu wniosek o ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich?
Może to zrobić każde z rodziców, a także osoby mające informacje na temat złej sytuacji dziecka, czyli prawo to dotyczy m.in. pozostałych członków rodziny. Wniosek może złożyć również szkoła czy też prokurator. Osoba składająca wniosek musi przedstawić dowody, na których podstawie można bezsprzecznie stwierdzić, że występują przesłanki, by ograniczyć lub odebrać prawa rodzicielskie.
Kiedy warto zgłosić się po pomoc prawną?
Zdarza się, że pozwy o ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich składane są w akcie złej woli – osoby składające nie kierują się dobrem dziecka, lecz chęcią zaszkodzenia rodzicowi. Między innymi w takich sytuacjach przydaje się profesjonalna pomoc prawna zajmująca się prawem rodzinnym w Szczecinie. Jest ona przydatna również w wielu innych przypadkach, kiedy to małżonkowie nie mogą w żaden sposób dojść do porozumienia.
Dobra Kancelaria Adwokacka w Szczecinie i w wielu innych miastach udzieli Ci pomocy z pełnym zaangażowaniem i indywidualnym podejściem do sprawy. Wybierając prawnika, postaw na osobę dbającą o bieżące uzupełnianie swojej wiedzy. Oprócz reprezentowania w sądzie i pomocy ze sporządzaniem pism możesz skorzystać również z pomocy prawnej w formie bezpłatnej.