Polskie prawo medyczne wymaga, by lekarz przed przeprowadzeniem badania, zabiegu lub innego świadczenia medycznego uzyskał zgodę pacjenta.
W przypadku zabiegów operacyjnych oraz metod leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, zgoda ta musi zostać wyrażona na piśmie.
Bez niej, świadczenie stanowi czynność wykonaną bezprawnie, nawet jeżeli zostanie bezbłędnie przeprowadzone. Jakie prawa przysługują pacjentowi, kiedy opiekujący się nim medycy nie uczynili zadość tym regułom?
Zgoda na zabieg – jakie warunki musi spełnić lekarz?
Uzyskując zgodę na przeprowadzenie zabiegu, lekarz powinien zadbać o to, by udzieliła jej osoba uprawniona do takiej czynności. W przypadku małoletnich oraz osób pozbawionych pełnej zdolności do czynności prawnych, takim uprawnionym będzie przedstawiciel ustawowy lub opiekun prawny.
Zgoda w każdym przypadku musi być wynikiem świadomej i swobodnej decyzji oraz poprzedzać świadczenie medyczne. Zgoda wyrażona następczo nie ma mocy prawnej i nie usprawiedliwia wykonanego wcześniej zabiegu.
Wyrażając pisemną zgodę na przeprowadzenie operacji, niejeden z nas spotkał się z formularzem wyliczającym wszelkie możliwe ryzyka i powikłania związane z tym zabiegiem. Doskonale ilustruje to zasadę, że zgoda pacjenta musi być doinformowana.
Pacjent musi bowiem zdawać sobie sprawę z rodzaju, celu i wyglądu zabiegu oraz z jego skutków – tych pożądanych, jak i ubocznych. Przy braku przekazania wszystkich tych informacji mamy do czynienia ze zgodą blankietową a działanie lekarza staje się bezprawne.
Wyjątki – kiedy lekarz może odstąpić od odbierania zgody pacjenta?
Oczywiście opisane powyżej zasady nie mają zastosowania w sytuacjach, gdy konieczna jest niezwłoczna pomoc lekarska a pacjent nie może udzielić zgody ze względu na swój stan zdrowia.
Mowa tutaj o chwilach zagrożenia niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim uszkodzeniu ciała lub ciężkim rozstroju zdrowia pacjenta, na przykład kiedy nieprzytomną ofiarę wypadku samochodowego trzeba przetransportować do szpitala i prędko poddać transfuzji krwi.
Art. 35 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty stanowi, że w takiej sytuacji medyk ma obowiązek zasięgnąć opinii drugiego lekarza, o ile istnieje taka możliwość. Najlepiej, by ów drugi lekarz również specjalizował się w tej samej gałęzi medycyny.
Na jakich zasadach pacjent może ubiegać się o odszkodowanie?
Wyobraźmy sobie sytuację, w której pacjent doświadcza skutków ubocznych zastosowanej u niego metody leczenia. Jego dolegliwości nie są wynikiem błędu lekarskiego, lecz powszechnie znanym następstwem zabiegu, które może pojawić się u niektórych rekonwalescentów.
Jeśli pacjent został wcześniej poinformowany o możliwych powikłaniach, wyraził zgodę na zabieg a lekarz podczas jego wykonywania dopilnował, by ryzyko zostało możliwie jak najbardziej zminimalizowane, nie ma podstaw do podnoszenia roszczeń odszkodowawczych.
Jeżeli jednak pacjent nie wiedział o istniejącym ryzyku, choćby lekarz dołożył wszelkich starań w celu jego zminimalizowania, sąd powinien zasądzić odszkodowanie na rzecz pacjenta. Odszkodowanie należy odróżnić od zadośćuczynienia. To pierwsze ma na celu pokrycie rzeczywistej szkody, której wartość da się obliczyć, to drugie służy rekompensacie cierpienia psychicznego, którego doznała ofiara deliktu.
Pacjent każdorazowo ma prawo ubiegać się o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, jeżeli przed wykonaniem zabiegu lekarz nie odebrał od pacjenta doinformowanej zgody oraz nie istniały przesłanki zagrożenia życia lub zdrowia, które mogłyby wyłączyć ten obowiązek.
Swoje roszczenie może wystosować na podstawie przepisów o odpowiedzialności z tytułu naruszenia dóbr osobistych, czyli przede wszystkim art. 448 Kodeksu cywilnego.
Spory w zakresie prawa medycznego – gdzie zwrócić się o pomoc?
Pacjenci często ponoszą naprawdę wysokie koszty lekarskich niedopatrzeń i zaniechań, dlatego jak najbardziej słuszne jest, by w takich momentach ubiegali się o należne im odszkodowanie. Swoją sytuację najlepiej skonsultować z ekspertem w dziedzinie prawa medycznego.
Adwokat prawa medycznego to osoba mogąca pochwalić się długoletnim doświadczeniem w reprezentowaniu pacjentów i placówek medycznych.
Specjalistów tej dziedziny możesz znaleźć między innymi w Kancelarii Adwokackiej Wegner Kostka. Tworzący ją zespół zawsze trzyma rękę na pulsie i nadąża za wszystkimi zmianami w dynamicznie kształtującym się prawie medycznym.